Karadağ’da İlköğretim Eğitimi

Karadağ’da çocukların okula başlaması, altı yaşına girdikleri takvim yılına denk gelir ve bu süreç yılın ilk çeyreğinde başlar. Karadağ’da ilköğretim, Anayasa ve İlköğretim ve Eğitim Kanunu’na göre zorunludur. Her ebeveyn veya vasi, altı ila 15 yaş arasındaki çocukları okula kaydetmekle yükümlüdür. Kanun, çocuğu kaydetmeme veya çocuğun derse katılmaması durumunda 100 ila 1.500 euro arasında para cezası öngörmektedir. Eğer ebeveyn veya vasi, verilen cezalara rağmen çocuğu okula kaydetmezse veya çocuk derslere katılmazsa, cezalar tekrarlanabilir.

Sistematik muayene

Okula kayıttan önce zorunludur ve seçilen pediyatrist tarafından yapılır. Aileler, Şubat ayından itibaren muayeneyi randevu alabilirler ve bu esnada çocuklar zorunlu aşı takvimine göre yeniden aşılanır (çocuk felci, difteri, tetanoz, kızamık, kızamıkçık ve kabakulak aşıları). Muayene sırasında, pediyatristler antropometrik ölçümler (ağırlık, boy) yapar, çocuğun beslenme durumu ve gelişimini gözden geçirirken görme, işitme, konuşma duyularını, duygusal olgunluğu ve davranışı değerlendirir.

Eğer pediyatrist, ek muayeneler gerektiren bir değişiklik fark ederse, uzman doktora sevk eder. Eğer çocukta okul sürecini etkileyebilecek zorluklar varsa, psikologa yönlendirilir ve bu uzman, çocuğun ilkokula kaydolup kaydolamayacağına dair nihai kararı verir; bu bazen kaydın bir yıl ertelenmesine yol açabilir. Randevulu muayeneye çocuğun getirilmesi ve onun sağlık karnesi ile bir çizim getirilmesi gerekmektedir.

Okul Kaydı

Sistematik muayeneden sonra, çocukların okula kaydı Nisan ayına planlanmıştır; bu, Temel Eğitim Kanunu’na göre yapılmaktadır. Karadağ’da üçüncü yıldır, gelecekteki birinci sınıf öğrencilerinin elektronik kaydı mümkün kılınmaktadır. İçişleri Bakanlığı, okula hazır olan çocukların listesini okullara iletmektedir.

Her ilkokul, nüfus kayıtlarından gelen çocukların listesini alır ve gelecekteki birinci sınıf öğrencilerinin listesini yayınlar. Temel Eğitim Kanunu’nun 35. maddesine göre, ilgili organın bu listeyi her yıl Şubat ayının sonuna kadar okula ulaştırması zorunludur.

Ebeveynler, çocuklarını elektronik olarak veya okula şahsen kaydettirebilirler. Pediyatristten alınan sistematik muayene raporuyla, ebeveynler okula gider ve burada pedagog veya psikolog ile mülakat yapılır. Doğum belgesini getirmek zorunlu olmamakla birlikte, bazı okullar bunu talep edebileceğinden ebeveynlerin bir kopyasını yanlarında bulundurmaları önerilmektedir.

2018/2019 eğitim yılından itibaren, çocukların kayıtlarında bölgesel ilke yeniden getirilmiştir; bu nedenle, okula yakın oturan çocuklar öncelik kazanacaktır. İkamet değişikliğini bildirmeyen ebeveynlerin, çocuklarını uygun okula kaydedebilmeleri için ikamet belgesi temin etmeleri gerekmektedir.

Eğer boş kontenjan varsa, okullar diğer yerleşimlerden gelen çocukları da kaydedebilir; ancak öncelik, daha önce bu okula devam eden ailelerin çocuklarına verilir. Pedagoglar, çocuğun okula kaydolmadan önce gelişmiş psiko-motor becerilere, duygusal ve sosyal olgunluğa sahip olması gerektiğini vurgulamaktadır. Çocuğun okumayı ve yazmayı bilmesi gerekmez; ancak temel fizyolojik ihtiyaçlarını karşılayabilme yeteneğine sahip olması gerekmektedir.

Okullarda çocuklar, Raven’in ilerleyici matrisleri kullanılarak test edilirken, bazı okullarda okul olgunluğu testi + uygulaması da yapılmaktadır. Bu test, çocuğun gelişimi hakkında detaylı veriler sağlar. Ayrıca, bu test duygusal olgunluğu ve hayal kırıklığına toleransı değerlendirme imkanı sunar ki bu da okul girişinde önemlidir.

Ebeveynler, çocukları hakkında geri bildirim alırken, öğretmenler de öğrenciler hakkında daha kapsamlı bir bilgi edinirler. Nitelikli bir ekip, çocuğun kaydolma yeterliliğini değerlendirir; bu ekibin içinde psikolog, pedagog ve öğretmen bulunmaktadır. Birçok okulda, mülakata yalnızca psikolog veya pedagog katılmaktadır.

Kayıt sırasında yabancı vatandaşların aşağıdaki belgeleri sunması gerekmektedir:

1. Nüfus Kayıt Örneği – Çocuğun kimliğini ve doğum tarihini doğrulamak için.
2. Karadağ’da Onaylı Geçici İkamet Belgesinin Kopyası – Çocuğun ülkede yasal olarak bulunduğunu kanıtlar.
3. Pasaportların Kopyaları – Çocuğun ve ebeveynin veya vasinin pasaportlarının kopyaları gerekmektedir.
4. Son Tamamlanan Sınıfa Dair Belge – Çocuğun anavatanındaki eğitim durumunu gösteren belge.
5. 15 Euro Taksit – Kayıt işlemleri için idari masraflar.

Sınıf Oluşturma
Kayıt işlemleri tamamlandıktan sonra, bir sonraki adım sadece Ağustos ayında, okula başlama tarihinden hemen önce gerçekleşir. Bu dönemde sınıflar oluşturulur ve öğretmenler atanır. Ardından okul, bu bilgileri duyurarak ebeveynlerin veya velilerin bilgilendirilmesini sağlar.

Okul Değişikliği
Ebeveynin talebi üzerine, çocuk daha sonra yaşadığı yerden farklı bir okula kaydolabilir. Ebeveyn, çocuğu kaydetmek istediği okula değişiklik talebini iletmekle yükümlüdür. Eğer kayıt izni verilirse, ebeveyn, çocuğun kaydının silineceği okulu bilgilendirir ve kayıt işlemi sırasında pedagog/psikolog ile yapılan görüşmeye dair raporu alarak yeni okula götürür.

Okul Başlangıcının Ertelenmesi
Okul başlangıcı, ebeveynin veya velinin, ilgili sağlık hizmetinin veya özel bir komisyonun onayıyla, çocuğun hazır olmadığı tespit edilirse bir okul yılı ertelenebilir. Komisyonu okulun müdürü atar ve komisyon, psikolog, anaokulu öğretmeni ve sınıf öğretmeninden oluşur.